اقتصاد ایران و معضل گروه‌های فشار

پایگاه رهنما:

  بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار با هیئت دولت (در تاریخ ۱۴۰۲/۶/۸) در تعیین مسیر دو سال باقی‌مانده‌ دولت سیزدهم بسیار کلیدی است؛ خصوصاً در جنبه‌های اقتصادی. چرا که اولاً از نگاه معظم‌له امروز مهم‌ترین مسئله‌ی کشور «اقتصاد» است و در ثانی، در همین دیدار نیز بخش عمده‌ی مطالب به طرح مسائل اقتصادی گذشت. بخش نخست، تمجید از اقدامات مهم اقتصادی دولت بود و در بخش دوم نیز رهبر انقلاب تذکراتی را در این خصوص به دستگاه اجرایی کشور ارائه کردند. یکی از مهم‌ترین فرازهای تذکرات و توصیه‌ها که در پایان سخنرانی مطرح شد، در مورد «گروه‌های فشار» بود. ایشان در این خصوص فرمودند: گاهی دولت یک سیاست را اتخاذ می‌کند که کاملاً فکرشده و سنجیده است و در رسیدن به تصمیم از مشورت صاحب‌نظران نیز استفاده شده اما «گروه‌های فشار» با انتشار هزاران مطلب در فضای مجازی، تلاش می‌کنند دولت را منصرف کنند. دولت نباید به «جوسازی‌ها و حاشیه‌سازی‌ها» اعتنا کند. اما این گروه‌های فشار چه کسانی هستند!؟

• گروه فشار غرب‌گرا

طبعاً در درجه‌ی اول، گروه‌های فشار افرادی هستند که به لحاظ سیاسی در نقطه‌ی مقابل دولت قرار می‌گیرند. اگر منافع ملی برای این افراد و گروه‌ها مهم باشد، قاعدتاً باید نقاط مثبت دولت را مورد تمجید قرار دهند و در مواردی که گمان می‌کنند دولت ضعف دارد، تذکراتی را ارائه کنند؛ کما اینکه ترکیب بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر نیز همین بود. اما گاهی جریانات و افراد سیاسی مقابل دولت، اتفاقاً تلاش می‌کنند نقاط قوت دولت را نقطه‌ی ضعف جلوه دهند و در پیشنهادات سیاستی نیز کاملاً سیاسی و ایدئولوژیک برخورد می‌کنند. چنین رویکردی، از منتقدان دولت «گروه فشار» می‌سازد. برای روشن‌تر شدن بحث می‌توان آقای عباس عبدی -ستون‌نویس روزنامه‌های اصلاح‌طلب و فعال سیاسی- را به عنوان یکی از مصادیق این گروه‌های فشار ذکر کرد. او که در سیاست خارجی، رویکرد غرب‌گرا دارد، تلاش می کند این‌طور القاء کند که تورم کنونی به دلیل کرنش نکردن در برابر غرب است!

• کدام ابرتورم!؟

این در حالی است که دلیل اصلی تورم امروز ما این است که دولت مطلوب عباس عبدی رشد نقدینگی را از ۲۰ درصد در سال ۱۳۹۶ به ۴۰ درصد در سال ۱۴۰۰ رساند. او اما عمداً این واقعیت را پنهان می‌کند. همچنین وقتی از دولت سیزدهم صحبت می‌کند، این واقعیت را نیز سانسور می‌کند که دولت فعلی توانست رشد نقدینگی را از آن مسیر خطرناک متوقف کند و اکنون این شاخص به زیر ۲۷ درصد بازگشته است. به همین دلیل بسیاری از اقتصاددانان مستقل و حتی اصلاح‌طلب که انصاف علمی دارند و سیاست‌زده اظهار نظر نمی‌کنند -نظیر دکتر تیمور رحمانی یا دکتر عبده تبریزی- اخیرا در مصاحبه‌هایی پیش‌بینی کرده‌اند که روند تورم در سال جاری کاهشی باشد. یک مصداق دیگر از این گروه، می‌توان به ۶۱ اقتصاددانی اشاره کرد که در زمان حذف ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی به دولت نامه نوشتند و گفتند اگر این سیاست اعمال شود، کشور دچار ابرتورم می‌شود! اتفاقاً دولت ارز ۴۲۰۰تومانی را حذف کرد و نه تنها دچار ابرتورم نشدیم، بلکه با وجود افزایش قیمت کالاهای اساسی مشمول ارز ترجیحی، در مجموع تورم یک درصد کاهش هم پیدا کرد! همچنین این سیاست چون با افزایش یارانه‌های نقدی همراه بود، باعث کاهش ضریب جینی هم شد. ضریب جینی شاخصی است که وقتی کم می‌شود، یعنی فاصله‌ی درآمدی طبقات مختلف کاهش یافته است.

• گروه فشار بی‌سواد

یکی دیگر از مصادیق گروه‌های فشار، افرادی هستند که اتفاقاً به لحاظ سیاسی با دولت همراه و همسو هستند اما چون دانش اقتصادی لازم را ندارند، در سیاست‌های اقتصادی به اشتباه افتاده‌اند و همان سیاست‌های اشتباه را نیز می‌خواهند با فشار رسانه‌ای به دولت تحمیل کنند. به‌طور مثال ادعا می‌کنند «ما از تحریم‌ها گذر کردیم. الان فقط مشکل سیاست‌های نئولیبرال دولت است!» بعد وقتی به همین سخنرانی اخیر رهبر معظم انقلاب نگاه می‌کنیم، می‌بینیم ایشان معتقدند ما تلاش‌هایی در جهت خنثی‌سازی تحریم‌ها داشته‌ایم اما هنوز تحریم‌ها خنثی نشده‌اند. ایشان در بیانیه‌ گام دوم راه‌های خنثی‌سازی تحریم‌ها را مبسوط و به‌دقت ذکر کرده‌اند اما در سخنرانی اخیر در دیدار با دولت نیز اشاره کردند که یکی از شاخص‌های نشان‌دهنده‌ی خنثی‌شدن تحریم‌ها، کاهش تورم است که برای آن نیز باید پروژه‌های نیمه‌کاره به سرانجام برسد، ناترازی بانک‌ها حل شود و دولت برای مقابله با دلال‌بازی‌ها -خصوصاً در کشاورزی- کاری کند. همچنین این گروه‌های فشار دوم، به سیاست‌هایی «نئولیبرال» می‌گویند که اتفاقاً علمی، منطقی و مورد تاکید رهبر معظم انقلاب است.  

• ضرورت بی‌اعتنایی

به‌طور مثال این گروه‌های فشار در ماجرای حذف ارز ترجیحی، تمام توان رسانه‌ای خود را برای زدن دولت سیزدهم بسیج کردند و ادعا می‌کردند که این سیاست نئولیبرال است. همچنین پا را فراتر گذاشته بودند و می‌گفتند مردم نباید به کسانی که موافق حذف ارز ترجیحی بودند، رای دهند. در حالی که اولا حذف ارز ترجیحی ضرورت بود؛ چون دولت با تنگنای ارزی مواجه بود. در ثانی، ارز ترجیحی موسوم به دلار جهانگیری، رانت زیادی داشت و نمی‌شد آن سیاست را ادامه داد. در نهایت هم که دیدیم رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر با دولت بر «لزوم» اجرای آن سیاست تاکید کردند. بنابراین گروه‌های فشار در میان اصلاح‌طلبان تلاش می‌کنند ایدئولوژی غرب‌گرای خود را بر منطق و تحلیل اقتصادی دولت تحمیل کنند و گروه‌های فشار اقتصادی بعضاً همسو با رویکردهای سیاسی دولت نیز مبتنی بر جهلشان از منطق اقتصادی، اقتصاد اسلامی به معنای واقعی و همچنین نئولیبرالیسم فضای مجازی را از متون علیه دولت پر می‌کنند. بر اساس نگاه رهبر معظم انقلاب وظیفه‌ی دولت در برابر این گروه‌ها تنها یک چیز است: بی‌اعتنایی به جوسازی‌ها!    دانیال داودی